Ece Saruhan

HABER TÜRK – Ece Saruhan

12 Aralık 2013

İnsanlığın ceketi mi Arturo Ui’ninki mi?

BAZI oyunlarla ilgili izlenimlerimi yazarken, klavyenin tuşlarına dokunan parmaklarım

değil kalbim oluyor; kalbim büyük bir coşku ve huzurla parmaklarımda atıyor. Tıpkı şu an

olduğu gibi… Bu yazının her satırında Bertolt Brecht’in yazdığı ‘Arturo Ui’nin Önlenebilir

Tırmanışı’ adlı oyunu Yücel Erten’in çevirisi ve Ümit Aydoğdu’nun rejisiyle sahneye

taşıyan Tiyatro Adam’a teşekkür var. Seyirciye “Kişilerin yoktur bir önemi, çerçevedir

var eden o dönemi. Siz de görün resmi değil, onu içine alan çerçeveyi” diye seslenen

oyun; kenar bir mahalle çocuğu olarak doğan ve yükselmek için kanı, şiddeti, vahşeti

hayatının merkezine koyan Arturo Ui’nin ona değen herkesi de kirleten kirli hikâyesi

üzerinden faşizmi sorguluyor. 1929 dünya ekonomik krizinin ABD’de yarattığı darboğaz,

büyük şirketlerin arasında çıkar savaşı yaratıyor. Oyuna gelerek suçlu durumuna düşen

bir belediye başkanı aklanmak için Chicago’lu gangster Arturo Ui’den zoraki yardım

alıyor. Arturo Ui’nin tırmanışı ile Hitler’in iktidara yürüyüşünü birleştiren oyun, gerçeğin

zorbalıkla sıvandığı bir düzene elini, kolunu, vicdanını, ruhunu kaptıranların içine

düştükleri zifiri karanlığı tüm çıplaklığıyla gözler önüne seriyor.

SU GİBİ PERFORMANSLAR

Oyunun hikâyesi ne kadar kirliyse, sahnelenişi o kadar temiz. Aşkın Şenol, Ayça

Koyunoğlu, Berk Yaygın, Çetin Kaya, Deniz Özmen, Fatih Koyunoğlu, Gökhan Azlağ

ve Neslihan Arslan’dan oluşan 8 kişilik oyuncu kadrosunun tamamının performansları

su gibi duru. Yaklaşık 36 farklı kişiyi dönüşümlü olarak canlandırmakla kalmıyor, kendi

seslerini kullanarak akapellayla oyunun müziklerini de yapıyorlar. Barış Dinçel şahane

bir dekor hazırlamış oyun için. Hem dekor, hem kulis niteliğinde. Oyuncular yine Dinçel’in

imzasını taşıyan kostümlerini sahnede değiştiriyor. Bu sayede oyunun ara geçişleri

hızlanıyor, temposu hiç düşmüyor. Tertemiz bir çeviri, tertemiz bir reji ve oyuncular

arasındaki uyum ve sinerji… Şimdiden rahatlıkla söyleyebilirim; ‘Arturo Ui’nin Önlenebilir

Tırmanışı’ sezonun en iyilerinden biri…

BU ‘ÖNLENEBİLİR’ BİR TIRMANIŞ

Oyunda Arturo Ui beyaz üzerine siyah çizgili bir ceket giyiyor. “Değdiği herkesi

kirleten bir adam” dedim ya girişte; o ceket oyun sırasında tüm oyuncular tarafından

giyiliyor. Faşizm böyle bir şey işte; korktukça, sustukça, göz yumdukça dalga dalga

yayılıyor. İnsanın üzerinden insanlığın ceketini çıkarıyor. Bu noktada dikkatinizi oyunun

adındaki ‘önlenebilir’ kelimesine çekmek ve yazımı oyundan bir replikle “Kalkın ey

insanlar dik durun, haykırın tüm gücünüzle bitsin bu kanlı oyun” diyerek bitirmek

istiyorum. Arturo Ui’nin o kefen beyazı ceketi daha kaç kişinin sırtına geçecek bilmiyorum

ama tiyatronun o ceketi asla giymeyeceğini, susmayacağını, özgürlüğünden taviz

vermeyeceğini, düzenin kuklası olmayacağını adım gibi biliyorum. Bu sayede kendimi

güçlü ve güzel hissediyorum. “Yürek dilsiz olunca dil de susarmış” diye bir replik vardı

oyunda. Yüreğine, diline sağlık Tiyatro Adam’ın! Oyun, 19 ve 26 Aralık’ta Ortaköy Afife

Jale, 24 Aralık’ta ise Moda Sahnesi’nde; biletler Biletix’te. Kaçırmayın!